Trong những năm qua, ngành du lịch Việt Nam đã có những bước phát
triển vượt bậc nhưng vẫn còn hạn chế so với các nước trong khu vực ở một
số lĩnh vực, trong đó có chất lượng nguồn nhân lực du lịch.
Phó
Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Nguyễn Lê Phúc đánh giá nhân lực du lịch
là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng dịch vụ, khả năng cạnh tranh
và sự phát triển bền vững của ngành.
“Cần phải thẳng thắn thừa
nhận Việt Nam còn thiếu nhân lực có trình độ chuyên môn, có tay nghề đạt
tiêu chuẩn quốc tế”, ông Nguyễn Lê Phúc nói.
Theo đó, chất lượng
nguồn nhân lực du lịch Việt Nam chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển của
ngành du lịch trong nước. So với các nước trong khu vực, lao động du
lịch Việt Nam còn hạn chế về kỹ năng mềm, khả năng ngoại ngữ, kinh
nghiệm, năng suất lao động và tính chuyên nghiệp.
Lãnh đạo Cục
trưởng Cục Du lịch Quốc gia nêu vấn đề trong bối cảnh đại dịch COVID-19
giai đoạn 2020-2022 ảnh hưởng nghiêm trọng đến du lịch toàn cầu, du lịch
Việt Nam không phải ngoại lệ.
Thực tế, COVID-19 đã tác động tới
sự phát triển của du lịch Việt Nam. Những đứt gãy về cung – cầu du lịch
trong gần 3 năm đã khiến chất lượng và số lượng nhân lực du lịch bị ảnh
hưởng nghiêm trọng và cần một thời gian để phục hồi.
“Lượng khách
nội địa và quốc tế sụt giảm mạnh, tình trạng này kéo dài liên tục trong
gần 3 năm từ 2020 đến 2022. Nhiều doanh nghiệp du lịch phải tạm ngưng
hoạt động, đóng cửa trong thời gian dài dẫn đến lực lượng lớn lao động
du lịch chuyển sang các ngành nghề khác, ảnh hưởng đến khả năng tuyển
sinh và đào tạo ngành nghề du lịch”, ông Nguyễn Lê Phúc nhận định.
Nêu thực trạng nguồn nhân lực ngành du lịch, ông Nguyễn Đạo Dũng,
Trưởng phòng Phòng Quản lý lữ hành của Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam cho
biết, chuyên gia đánh giá chất lượng, năng suất lao động trong ngành du
lịch và khách sạn của Việt Nam còn thấp, cụ thể năng suất lao động tại
khách sạn ở Việt Nam chỉ bằng 1/15 Singapore, 1/10 Nhật Bản và 1/5 so
với Malaysia.
Tổng số nhân lực du lịch đã được đào tạo từ sơ cấp
trở lên chiếm khoảng 23% tổng số nguồn nhân lực toàn ngành. Nếu tính
thêm số nhân lực được đào tạo truyền nghề dưới 3 tháng thì nguồn nhân
lực du lịch được đào tạo mới đạt 42 % (chưa được 50%).
Đội ngũ
hướng dẫn viên được đánh giá có trình độ từ đại học trở lên chiếm 71,3%,
tốt nghiệp cao đẳng chiếm 18%, trình độ khác chiếm 10,7% ; tỷ lệ này
trong lĩnh vực chuyên môn marketing du lịch là 84,2% và lễ tân là 65,3%.
Khách
nước ngoài lắng nghe hướng dẫn viên giới thiệu về các thông tin về kiến
trúc và lịch sử của TPHCM hồi tháng 1.2023. Ảnh: Khánh Linh
Trong
tổng số nhân lực du lịch đã được đào tạo từ sơ cấp trở lên chiếm khoảng
lĩnh vực phục vụ buồng, bar, bàn, bếp… lao động có trình độ trung cấp
và sơ cấp lại chiếm tỷ lệ lớn: nhân viên bếp (85,6%); nhân viên chạy
bàn (72,4%); nhân viên buồng phòng (70,7%); nhân viên quầy bar (75,5%).
“Việt
Nam còn thiếu nhân lực có tay nghề cao, còn thiếu kinh nghiệm làm việc
trong môi trường quốc tế, hạn chế về ngoại ngữ, công nghệ; năng lực sáng
tạo, lãnh đạo, quản lý, quản trị, marketing tiếp cận thị trường, công
nghệ mới trong lĩnh vực du lịch”, ông Nguyễn Đạo Dũng bày tỏ.
Đồng
quan điểm, TS Nguyễn Thị Thanh Bình – chuyên viên chính Vụ Đào tạo
chính quy, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, Bộ Lao động – Thương binh và
Xã hội, cho rằng, việc đào tạo các ngành nghề thuộc nhóm ngành du lịch
không đồng đều ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực.
Trong số
10 ngành nghề chính thuộc nhóm ngành du lịch, các cơ sở đào tạo chủ yếu
tập trung ở khoảng 7 ngành nghề, gồm điều hành tour du lịch, du lịch lữ
hành, du lịch sinh thái, hướng dẫn du lịch, quản trị dịch vụ giải trí
thể thao, quản trị du lịch MICE và quản trị lữ hành.
Trong đó, các
cơ sở đào tạo chủ yếu tập trung vào ngành hướng dẫn du lịch. 3 ngành
nghề ít trường đào tạo là đặt giữ chỗ lữ hành, đại lý du lịch và du lịch
golf, theo bà Nguyễn Thị Thanh Bình.
Sinh viên ngành Quản trị khách sạn trong một giờ học. Ảnh: Trường Đại học Công nghệ TPHCM
Về
giải pháp nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch Việt Nam, Viện
Nghiên cứu Phát triển Du lịch đề xuất công tác đào tạo cần nâng cao nhận
thức về Cách mạng Công nghiệp 4.0 đối với nhân lực ngành du lịch.
Tiếp
đó, áp dụng khoa học công nghệ vào đào tạo du lịch; áp dụng các tiêu
chuẩn quốc tế trong phát triển du lịch; và tăng cường đào tạo ngoại ngữ,
kỹ năng mềm cho sinh viên ngành du lịch.
Đồng thời, về phía các
cơ sở đào tạo cần nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên du lịch; đổi
mới chương trình đào tạo ngành du lịch và phương pháp dạy, học. Trong
đó, nên tăng tiết dạy thực tế lên so với hiện nay để sinh viên có khả
năng cọ xát với thực tế nhiều hơn.
Cuối cùng là tăng cường liên
kết giữa nhà trường và doanh nghiệp, đẩy mạnh đào tạo tại chỗ theo nhu
cầu của doanh nghiệp. “Doanh nghiệp tạo điều kiện để sinh viên thực
hành, thực tập tại đơn vị, như vậy sẽ giải quyết được vấn đề thiếu nguồn
nhân lực vào thời điểm mùa vụ du lịch”, chuyên gia này bày tỏ.
Sinh
viên cần được cọ xát với yêu cầu của công việc thực tế. Việc thực hiện
ký kết hợp đồng đào tạo giữa doanh nghiệp và cơ sở đào tạo theo nguyên
tắc đặt hàng, đào tạo theo nhu cầu của doanh nghiệp sẽ giảm chi phí đào
tạo lại của doanh nghiệp và nâng cao chất lượng đào tạo.
Nguồn: Tạp chí Du lịch
