Du lịch sông nước, mô hình kinh doanh đang phát triển mạnh trên đồng bằng sông Cửu Long
TS. Phạm Mạnh Hùng (Học viện Ngân hàng) nhấn mạnh nội dung trên trong
trao đổi với Báo Điện tử Chính phủ khi đánh giá về những chính sách tài
khóa hỗ trợ doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp du lịch, chịu ảnh
hưởng nặng nề dịch COVID-19 cũng như những giải pháp để tháo gỡ nhằm đưa
chính sách sát với thực tế.
Các gói chính sách hỗ trợ đã tiệm cận với thế giới
Theo
TS. Phạm Mạnh Hùng, do ảnh hưởng dịch COVID-19, kinh tế Việt Nam năm
2021 hứng chịu cú sốc kép từ phía cung do hoạt động sản xuất, kinh doanh
bị ngưng trệ, chuỗi cung ứng gián đoạn và phía cầu do người tiêu dùng
cắt giảm mạnh chi tiêu. Để giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn, Chính
phủ đã ban hành các chính sách hướng tới việc giảm nhẹ nghĩa vụ tài
chính, tăng cường khả năng tiếp cận tín dụng và bảo đảm khả năng duy trì
sản xuất cho doanh nghiệp, trong đó có các doanh nghiệp hoạt động trong
lĩnh vực du lịch.
Trong các chính sách về phục hồi và phát triển
kinh tế, các biện pháp hỗ trợ thông qua công cụ tài khóa đóng một vai
trò hết sức quan trọng. Để hỗ trợ doanh nghiệp ứng phó với những ảnh
hưởng tiêu cực của đại dịch COVID-19, Chính phủ cùng các bộ, ngành, địa
phương đã ban hành nhiều chính sách tài khóa hỗ trợ doanh nghiệp ngay
trong năm 2020 khi dịch COVID xuất hiện và các năm 2021 và 2022 tiếp
theo. Chính sách tài khóa được triển khai xoay quanh các cơ chế miễn,
giảm, gia hạn thời hạn nộp thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế giá trị gia
tăng, tiền thuê đất, các loại phí, lệ phí, hỗ trợ lãi suất…
Các
chính sách tài khóa nhìn chung đều thể hiện rõ quan điểm và mục tiêu hỗ
trợ của Chính phủ. Từ góc độ của mình, các doanh nghiệp ghi nhận nỗ lực
của Chính phủ trong chính sách hỗ trợ đã ban hành.
Các gói chính
sách cũng tương đồng với chính sách của các quốc gia khác trên thế giới.
Tuy nhiên theo TS. Phạm Mạnh Hùng, trong thực tiễn triển khai đã bộc lộ
một số hạn chế cần khắc phục.
Thứ nhất, các chính sách đa số
được thiết kế và thực thi theo hướng bình quân giữa các địa phương,
ngành nghề, quy mô mà ít tính đến mức độ ảnh hưởng và khả năng chống
chịu. Trong khi đó du lịch lại là lĩnh vực chịu ảnh hưởng trực tiếp nhất
và nặng nề nhất.
Thứ hai, liều lượng chính sách còn khiêm tốn,
cùng với đó là số lượng đối tượng được hỗ trợ quá nhiều, nên lợi ích từ
chính sách bị dàn trải.
Thứ ba, mức độ hữu ích của chính sách hỗ
trợ có xu hướng tỉ lệ thuận với mức độ tiếp cận thông tin về chính sách.
Theo đó, những doanh nghiệp tiếp cận thông tin chính sách kém thường là
những doanh nghiệp nhỏ và vừa, trong khi đó doanh nghiệp hoạt động
trong lĩnh vực du lịch lại chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Doanh
nghiệp hoạt động trong lĩnh vực du lịch cũng gặp khó khăn nhiều hơn tuy
nhiên lại chưa được hỗ trợ hiệu quả từ chính sách.
Thứ tư, nhiều
chính sách hỗ trợ có quy trình xét duyệt còn phức tạp, các điều kiện để
được thụ hưởng chưa rõ ràng, thời gian xử lý lâu do bị ảnh hưởng bởi các
quy định giãn cách xã hội…
Khuyến nghị đối với chính sách tài khóa hỗ trợ doanh nghiệp
Khi
đại dịch COVID-19 được kiểm soát, bối cảnh chính sách tài khóa về cơ
bản sẽ thay đổi, chuyển dần từ mục tiêu ngắn hạn là kiềm chế đại dịch và
hỗ trợ doanh nghiệp sang mục tiêu dài hạn là phục hồi nền kinh tế. Vì
vậy, các cơ chế hỗ trợ thông qua công cụ tài khóa hiện nay xuất hiện
những vấn đề cần củng cố, bổ sung nhằm nâng cao khả năng tiếp cận cũng
như hiệu quả hỗ trợ cho hệ thống doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp
hoạt động trong lĩnh vực du lịch.
Dư địa chính sách tài khóa hiện tại của Việt Nam còn lớn thể hiện ở
thu ngân sách năm 2021 vượt dự toán. Cả năm 2021, thu ngân sách nhà nước
(NSNN) là 1.545.060 tỷ đồng, đạt 115,03%; thu thuế, phí vượt năm 2020
khoảng 7%. Bên cạnh đó, bội chi ngân sách và trần nợ công vẫn duy trì
trong mức cho phép, khả năng huy động nguồn vốn tài chính trong nước vẫn
khá dồi dào. Vì vậy, trong ngắn hạn, Việt Nam có thể chấp nhận mức bội
chi NSNN cao hơn và nợ công tăng trong giai đoạn 2022 – 2023 để hỗ trợ
nền kinh tế.
Tuy nhiên, về dài hạn, khi nền kinh tế đã dần phục
hồi, vai trò hỗ trợ của chính sách tài khóa cũng giảm dần nên cần có các
biện pháp mở rộng cơ sở thu, tăng cường quản lý thu và cải thiện hiệu
quả chi NSNN để thiết lập lại kỷ luật tài khóa trong vòng 3 – 5 năm sau,
đảm bảo các chỉ tiêu an toàn tài chính quốc gia trong giai đoạn 2021 –
2025.
Trên cơ sở dư địa chính sách khả dụng, Chính phủ cần xác
định các mục tiêu phù hợp với từng thời kỳ để xây dựng gói hỗ trợ tài
khóa với quy mô đủ lớn nhằm đáp ứng các tiêu chí kịp thời, đúng đối
tượng, đủ dài, đủ bao trùm để mang lại hiệu quả như mong đợi.
Trong
ngắn hạn, mục tiêu của gói hỗ trợ tài khóa là kiềm chế đại dịch, giảm
bớt tác động về y tế và kinh tế nên sẽ cần dành ưu tiên cho chi tiêu y
tế, đảm bảo an sinh xã hội đối với người dân và người lao động, hỗ trợ
khu vực doanh nghiệp hướng vào các ngành lan tỏa và các doanh nghiệp có
khả năng phục hồi nhanh sau đại dịch. Với các doanh nghiệp nhỏ và vừa
hoạt động trong lĩnh vực du lịch, các khoản trợ cấp trực tiếp vẫn đóng
vai trò quan trọng.
Về dài hạn, với mục tiêu hỗ trợ phục hồi nền
kinh tế, các biện pháp tài khóa trong giai đoạn này cần chuyển dần từ hỗ
trợ trực tiếp sang hỗ trợ gián tiếp, từ hỗ trợ về tài chính sang hỗ trợ
về cơ chế, từ hỗ trợ số nhiều sang số ít các đối tượng còn chịu ảnh
hưởng lâu dài của đại dịch, hướng tới thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển
đổi số và tăng trưởng xanh, bền vững.
Các chính sách hỗ trợ tài
khóa cụ thể đã được triển khai cần được xem xét mở rộng đối tượng thụ
hưởng, liều lượng, thời gian hỗ trợ. Đồng thời các đơn vị triển khai hỗ
trợ cần tập trung cải thiện hiệu quả của công tác tuyên truyền và thực
thi đối với các gói chính sách hỗ trợ đã ban hành. Các quy trình, giai
đoạn thẩm định cần được đơn giản hóa hết mức, tập trung vào giai đoạn
hậu kiểm và các chế tài xử phạt đối với các hành vi trục lợi chính
sách./.
Diệp Anh
Nguồn: Báo Chính phủ
